ఢిల్లీ మద్యం కుంభకోణం కేసులో ఢిల్లీ డిప్యూటీ సీఎం మనీష్ సిసోడియాను సీబీఐ ఎనిమిది గంటల సుదీర్ఘ విచారణ తర్వాత అరెస్ట్ చేసింది. ఇంతకు ముందు కూడా సిసోడియాను సీబీఐ పలుమార్లు ప్రశ్నించింది. ఢిల్లీ ముఖ్యమంత్రి అరవింద్ కేజ్రీవాల్ ఈ అంశంపై ట్వీట్ చేసి కేంద్ర ప్రభుత్వంపై విరుచుకుపడ్డారు. డిప్యూటీ సీఎం అరెస్ట్ తర్వాత మరోసారి మద్యం స్కామ్‌పై చర్చ మొదలైంది.
కొత్త మద్యం పాలసీ వల్ల ఎవరికి నష్టం ఎవరికి లాభం అనేది చర్చ జరుగుతున్నది. పలు ప్రశ్నలు తలెత్తుతున్నాయి. మద్యం కుంభకోణం ఎలా జరిగింది? బీజేపీ ఆరోపణలేంటి? సీబీఐ చార్జిషీటులో ఏముంది? ఆరోపణలపై ఆప్ ప్రభుత్వ స్పందన ఏమిటి? అనే విషయాలు చూస్తే ఆసక్తికరమైన విషయాలు వెల్లడి అవుతాయి. వివరాల్లోకి వెళితే 17 నవంబర్ 2021న ఢిల్లీ ప్రభుత్వం రాష్ట్రంలో కొత్త మద్యం పాలసీని అమలులోకి తెచ్చింది.
దీని కింద రాజధానిలో 32 జోన్లు సృష్టించగా ఒక్కో జోన్‌లో గరిష్టంగా 27 షాపులు తెరవాల్సి ఉంది. ఈ విధంగా మొత్తం 849 దుకాణాలు తెరవాల్సి ఉంది. కొత్త మద్యం పాలసీలో ఢిల్లీలోని అన్ని మద్యం దుకాణాలను ప్రైవేట్‌ వారికి ఇచ్చేశారు. గతంలో ఢిల్లీలోని 60 శాతం మద్యం దుకాణాలు ప్రభుత్వ ఆధీనంలో ఉండగా, 40 శాతం ప్రైవేట్‌గా ఉండేవి. కొత్త విధానం అమలులోకి వచ్చిన తర్వాత 100 శాతం ప్రైవేట్‌గా మారింది.
దీనివల్ల ప్రభుత్వానికి రూ. 3,500 కోట్లు లబ్ధి చేకూరుతుందని ప్రభుత్వం వాదించింది. ప్రభుత్వం లైసెన్స్ ఫీజును కూడా అనేక రెట్లు పెంచింది. గతంలో కాంట్రాక్టర్లు 25 లక్షలు చెల్లించాల్సిన ఎల్-1 లైసెన్స్, కొత్త మద్యం పాలసీ అమలు తర్వాత కాంట్రాక్టర్లు రూ.5 కోట్లు చెల్లించాల్సి వచ్చింది. అదేవిధంగా, ఇతర కేటగిరీలలో కూడా లైసెన్స్ ఫీజులో గణనీయమైన పెరుగుదల ఉంది.
కొత్త మద్యం పాలసీ వల్ల ప్రజలకు, ప్రభుత్వానికి నష్టం వాటిల్లుతుందని ప్రత్యర్ధులు ఆరోపించారు. అదే సమయంలో బడా మద్యం వ్యాపారులకు లబ్ధి చేకూరుతుందని కూడా ఆరోపణలు ఉన్నాయి. ఇవన్నీ భారతీయ జనతా పార్టీ ఆరోపణలు. ఢిల్లీ మద్యం కుంభకోణం వ్యవహారం మూడు రకాలుగా చూడవచ్చు. దీన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి, కొన్ని గణాంకాలను చూద్దాం.
కాంట్రాక్టర్లు మద్యం విక్రయాలకు లైసెన్స్ తీసుకోవాలి. ఇందుకోసం ప్రభుత్వం లైసెన్స్ ఫీజును నిర్ణయించింది. దీనికోసం ప్రభుత్వం అనేక క్యాటగిరీలను సృష్టించింది. దీని కింద మద్యం, బీరు, విదేశీ మద్యం తదితరాలను విక్రయించేందుకు లైసెన్స్ ఇస్తారు. ఉదాహరణకు, గతంలో కాంట్రాక్టర్ రూ.25 లక్షలు చెల్లించాల్సిన లైసెన్సు కోసం, కొత్త మద్యం పాలసీ అమలులోకి వచ్చిన తర్వాత, దానికి రూ.5 కోట్లు చెల్లించాల్సి వచ్చింది.
బడా మద్యం వ్యాపారులకు లబ్ధి చేకూర్చేందుకే ఢిల్లీ ప్రభుత్వం ఉద్దేశపూర్వకంగా లైసెన్స్ ఫీజును పెంచిందని ఆరోపించారు. దీంతో చిన్న కాంట్రాక్టర్ల దుకాణాలు మూతపడి బడా మద్యం మాఫియాకు మాత్రమే మార్కెట్‌లో లైసెన్సులు లభించాయి. దీనికి బదులు లిక్కర్ మాఫియా ఆప్ నాయకులకు, అధికారులకు భారీ మొత్తంలో లంచం ఇచ్చిందనేది కూడా విపక్షాల ఆరోపణ.
అయితే ఇది లాభదాయకమైన ఒప్పందం అని ఢిల్లీ ప్రభుత్వం చెబుతోంది. లైసెన్స్ ఫీజును పెంచడం ద్వారా ప్రభుత్వానికి ఒకేసారి ఆదాయం వచ్చిందని ప్రభుత్వం వాదిస్తోంది. ఎక్సైజ్ సుంకం, వ్యాట్ తగ్గించిన లోటును ఇది భర్తీ చేసిందని ప్రభుత్వ వర్గాలు తెలిపాయి.
రెండో ఆరోపణ మద్యం విక్రయాలకు సంబంధించినది. ఉదాహరణకు, ఇంతకు ముందు 750 మి.లీ మద్యం బాటిల్ రూ.530కి లభిస్తుందనుకుందాం. అప్పుడు ఈ ఒక్క బాటిల్‌పై రిటైల్ వ్యాపారి రూ.33.35 లాభాన్ని పొందగా, ప్రభుత్వానికి ఎక్సైజ్ పన్నుగా రూ.223.89, వ్యాట్ కింద రూ.106 వచ్చింది. అంటే ఒక సీసాపై ప్రభుత్వానికి రూ.329.89 లాభం వచ్చేది. కొత్త మద్యం పాలసీతో ప్రభుత్వం ఈ లాభంలో పెద్ద ఎత్తున వాటా కోల్పోతున్నదనే ఆరోపణ ఉంది. కొత్త మద్యం పాలసీలో అదే 750 ఎంఎల్ మద్యం బాటిల్ ధర రూ.530 నుంచి రూ.560కి పెరిగింది.
రిటైల్ వ్యాపారి లాభం కూడా రూ.33.35 నుంచి నేరుగా రూ.363.27కి పెరిగింది. అంటే రిటైల్ వ్యాపారుల లాభం 10 రెట్లు పెరిగింది. అదే సమయంలో ప్రభుత్వానికి రూ.329.89 ప్రయోజనం రూ.3.78కి తగ్గింది. ఇందులో ఎక్సైజ్ డ్యూటీ రూ.1.88, వ్యాట్ రూ.1.90 ఉన్నాయి. మద్యం కుంభకోణం వెలుగు చూసినప్పుడు కేంద్ర ప్రభుత్వం కూడా విచారణ జరిపించింది. చీఫ్ సెక్రటరీ విచారణ జరిపి నివేదిక తయారు చేసి రెండు నెలల క్రితమే ఢిల్లీ లెఫ్టినెంట్ గవర్నర్‌కు పంపారు. ఈ నివేదికలో ఏడు అంశాలను కూడా ప్రశ్నించారు.
1. మనీష్ సిసోడియా సూచనల మేరకు ఎక్సైజ్ శాఖ ఎయిర్‌పోర్ట్ జోన్‌కు చెందిన ఎల్-1 బిడ్డర్‌కు రూ.30 కోట్లను తిరిగి ఇచ్చింది. బిడ్డర్ విమానాశ్రయ అధికారుల నుండి అవసరమైన ఎన్‌ఓసి పొందలేకపోయాడు. అటువంటి పరిస్థితిలో, అతను డిపాజిట్ చేసిన సెక్యూరిటీ డిపాజిట్ ప్రభుత్వ ఖాతాలో జమ చేయబడాలి. అయితే ప్రభుత్వం ఆ డబ్బును బిడ్డర్‌కు తిరిగి ఇచ్చింది.
2. ఎక్సైజ్ డిపార్ట్‌మెంట్ నవంబర్ 8, 2021న కేంద్ర ప్రభుత్వం నుండి అనుమతి లేకుండానే ఆర్డర్ జారీ చేయడం ద్వారా విదేశీ మద్యం రేటు లెక్కింపు సూత్రాన్ని మార్చింది. ప్రతి బీర్‌పై దిగుమతి పాస్ రుసుము రూ. 50 లేకుండా చేయడం ద్వారా లైసెన్స్ హోల్డర్‌లకు అనుచిత ప్రయోజనం కల్పించారు. దీంతో ప్రభుత్వ ఖజానాకు భారీగా నష్టం వాటిల్లింది.
3. L7Z (రిటైల్) లైసెన్స్‌దారులు టెండర్ డాక్యుమెంట్‌ల నిబంధనలను సడలించడం ద్వారా ఆర్థికంగా ప్రయోజనం పొందారు. అది కూడా లైసెన్స్ ఫీజు, వడ్డీ, పెనాల్టీ చెల్లించనందుకు అటువంటి లైసెన్స్ హోల్డర్లపై చర్య తీసుకోవలసి ఉంటుంది.
4. టెండర్ డాక్యుమెంట్లలో ఎలాంటి నిబంధన లేకపోయినా కూడా ఢిల్లీలోని ఇతర వ్యాపారవేత్తల ప్రయోజనాలను పట్టించుకోని ఢిల్లీ ప్రభుత్వం మద్యం వ్యాపారులకు ప్రయోజనం చేకూర్చడానికి మాత్రమే కరోనా కాలంలో జరిగిన నష్టాన్ని భర్తీ చేసే పేరుతో ప్రభుత్వం రూ. 144.36 కోట్ల లైసెన్స్ ఫీజును మాఫీ చేసింది.
5. కొత్త విధానంలో ఎలాంటి పటిష్టమైన ప్రాతిపదిక లేకుండా, ఎవరితోనూ చర్చించకుండా, ప్రతి వార్డులో కనీసం రెండు మద్యం షాపులను తెరిచే షరతును ప్రభుత్వం టెండర్ లో చేర్చింది. తరువాత, ఎక్సైజ్ శాఖ లైసెన్స్‌దారులకు కేంద్ర ప్రభుత్వం నుండి అనుమతి తీసుకోకుండా కన్ఫర్మ్ కాని వార్డులకు బదులుగా ఖరారు అయిన వార్డులలో అదనపు దుకాణాలను తెరవడానికి అనుమతించింది.
6. సోషల్ మీడియా, బ్యానర్లు మరియు హోర్డింగ్‌ల ద్వారా మద్యాన్ని ప్రచారం చేస్తున్న లైసెన్స్‌దారులపై ఎటువంటి చర్యలు తీసుకోలేదు. ఇది ఢిల్లీ ఎక్సైజ్ రూల్స్, 2010లోని రూల్ 26 మరియు 27ని ఉల్లంఘించినట్లు అవుతుంది.
7. లైసెన్స్ ఫీజును పెంచకుండా లైసెన్స్ హోల్డర్‌ల ప్రయోజనం కోసం వారి కార్యాచరణ పదవీకాలం మొదట ఏప్రిల్ 1, 2022 నుండి మే 31, 2022 వరకు మరియు తరువాత జూన్ 1, 2022 నుండి జూలై 31, 2022 వరకు పొడిగించారు. ఇందుకు కేంద్ర ప్రభుత్వం నుంచి, లెఫ్టినెంట్ గవర్నర్ నుంచి ఎలాంటి ఆమోదం తీసుకోలేదు.
తర్వాత జులై 14న హడావుడిగా కేబినెట్‌ సమావేశాన్ని ఏర్పాటు చేసి ఇలాంటి అనేక అక్రమ నిర్ణయాలకు చట్టబద్ధత కల్పించే పనిలో పడ్డారు. మద్యం విక్రయాలు పెరిగినప్పటికీ ఆదాయం పెరగడానికి బదులు 37.51% తక్కువ ఆదాయం వచ్చింది. ఈ కారణంగానే ఢిల్లీ మద్యం కుంభకోణం కేసు నమోదై అరెస్టుల పర్వం ప్రారంభం అయింది.
