రూ.500, రూ.1000 నోట్లను రద్దు చేస్తూ 2016లో కేంద్ర ప్రభుత్వం తీసుకున్న నిర్ణయాన్ని సుప్రీంకోర్టు ఐదుగురు సభ్యుల రాజ్యాంగ ధర్మాసనం సమర్థించింది. జస్టిస్ అబ్దుల్ నజీర్ నేతృత్వంలోని ఐదుగురు న్యాయమూర్తుల రాజ్యాంగ ధర్మాసనం 4:1 మెజారిటీతో నోట్ల రద్దుకు అనుకూలంగా తీర్పునిచ్చింది. డీమోనిటైజేషన్‌కు ముందు కేంద్రం, ఆర్‌బీఐ మధ్య సంప్రదింపులు జరిగాయని సుప్రీం కోర్టు తీర్పులో వెల్లడించింది. అటువంటి నిర్ణయాన్ని తీసుకోవడానికి పలుదఫాలు చర్చలు జరిగాయని కూడా సుప్రీంకోర్టు తెలిపింది.
అయితే, ఐదుగురు న్యాయమూర్తులలో ఒకరైన జస్టిస్ నాగరత్న, నోట్ల రద్దు నిర్ణయాన్ని చట్టవిరుద్ధమని పేర్కొన్నారు. పరిమితిని ఆర్‌బీఐ దాటిందని కూడా ఆమె చెప్పారు. పెద్ద నోట్ల రద్దు పై RBI అధికారాన్ని జస్టిస్ నాగరత్న ప్రశ్నించారు. డీమోనిటైజేషన్ నిర్ణయానికి సంబంధించి ఆర్‌బిఐ చట్టంలోని సెక్షన్ 26 (2) కింద జస్టిస్ నాగరత్న ప్రత్యేక అభిప్రాయాన్ని ఇచ్చారు. తోటి న్యాయమూర్తులతో నేను ఏకీభవిస్తున్నాను కానీ నా వాదనలు భిన్నంగా ఉన్నాయని జస్టిస్ బివి నాగరత్న అన్నారు.
మొత్తం ఆరు ప్రశ్నలకు వేర్వేరు సమాధానాలు ఇచ్చారు. కేంద్ర ప్రభుత్వం నుంచి ప్రతిపాదన వచ్చిందని, ఆర్‌బీఐ అభిప్రాయాన్ని కోరారని చెప్పారు. అలా అడిగిన తర్వాత ఇచ్చిన అటువంటి అభిప్రాయాన్ని ఆర్‌బిఐ చట్టంలోని సెక్షన్ 26(2) ప్రకారం “సిఫార్సు”గా పరిగణించలేమని అన్నారు. RBIకి అలాంటి అధికారం ఉందని భావించినప్పటికీ, అలాంటి సిఫార్సు చేయలేరు ఎందుకంటే సెక్షన్ 26(2) కింద అధికారం నిర్దిష్ట కరెన్సీ నోట్లకు మాత్రమే ఉంటుంది. ఇచ్చిన విలువకు చెందిన మొత్తం కరెన్సీ నోట్లకు కాదు.
RBI చట్టంలోని సెక్షన్ 26(2) ప్రకారం “ఏదైనా సిరీస్” అంటే “అన్ని సిరీస్” అని అర్థం కాదని ఆమె అభిప్రాయపడ్డారు. నవంబర్ 8, 2016 నాటి నోటిఫికేషన్ ప్రకారం, కేంద్ర ప్రభుత్వం ప్రారంభించిన నోట్ల రద్దు చర్య చట్టవిరుద్ధమని జస్టిస్ నాగరత్న అన్నారు. కానీ ప్రస్తుతానికి యథాతథ స్థితిని పునరుద్ధరించడం సాధ్యం కాదు. ఇప్పుడు ఎలాంటి ఉపశమనం ఇవ్వగలరు? అని ఆమె ప్రశ్నించారు. డీమోనిటైజేషన్‌తో ముడిపడి ఉన్న సమస్యలను రిజర్వు బ్యాంక్ ఊహించిందా? అనేవి ప్రశ్నలుగానే ఉన్నాయని ఆమె అన్నారు. 98 శాతం నోట్లు మార్చుకున్నట్లు రికార్డుల్లోకి ఎక్కింది. దీనివల్ల పెద్ద నోట్ల రద్దు అనే ప్రక్రియ చెప్పుకున్నంత ప్రభావవంతంగా లేదని ఇది నిరూపిస్తుందని ఆమె అన్నారు.
